Detaillering en laastste klusjes

Als een project op zijn einde begint te lopen wordt het steeds belangrijker om niet iets te vergeten. Dat vergeten wordt makkelijk gemaakt door de hoeveelheid kleine dingetjes die nog gedaan moeten worden en die goed verstopt zijn in de tekeningen. De vraag "wat is het volgende dat ik moet doen" heeft steeds meer tijd nodig heeft om beantwoord te worden doro het groeirende zoekwerk en de angst om iets over te slaan vertraagt het project steeds meer. Op dat punt maak ik meestal in één keer een lijst van werk dat nog openstaat. Dat deed ik op 21 december 2018

Vanaf dat moment hield ik min of meer die lijst aan. Deze pagina is meteen de voortgangsbewaking, foto's bij een klus betekent "voltooid". Ik stopte de onderdelen die nog over waren in drie verschillende bakjes en zo had ik ook een visuele terugkoppeling op wat er nog moest gebeuren.

Omloopplaat / machinistenhuis

Twee handgrepen

Daar is niet veel over te vertellen. Deze foto dient alleen om te laten zien waar ze geplaatst zijn.

Ik vergat zelfs om op het moment zelf een foto te nemen, deze is later genomen zodat het ook al de koplamp en de ladder verraadt.

Geleiderails voor de schuiframen

Ik beperkte mij ertoe de geleiderails na te bootsen met een enkel stripje nieuwzilver.

Deze rails en de schuiframen zijn Nederlandse toevoegingen aan de loks.

De ramen zelf worden gemaakt en ingevoegd na het spuiten.

Injecteur & injecteurleidingen

Source: Wikipedia, Licensed under CC BY-SA 3.0

De injecteurs zitten verborgen achter een tapse plaat temidden van een wirwar aan pijpen. Van linksboven tegen de klok in:

• verse stoom die bedient wordt vanuit het machinistenhuis, de stoom zuigt in de injecteur het water aan, mengt het en brengt het op snelheid en perst het (massa x snelheid) tegen de druk van de ketel in door een terugslagklep;
• wateraanzuigpijp vanuit de tender, die voor vers water zorgt;
• de korte morspijp die overtolligwater loost en de pomp weer leeg laat lopen als hij afgesloten wordt;
• de feitelijke drukleiding naar de ketel

De kit was voorzien van niet meer dan de tapse plaat met wat gaten. Toegegeven de pomp hoeft niet heel gedetailleerd te zijn omdat hij toch niet zichtbaar is. Maar ik kon de verleiding niet weerstaan om er toch iets meer werk van te maken. Ik draaide 2 mm messingdraad tot de gewenste dikte. Je kunt hem nauwelijks in de klauw zien zitten.

Boren van vier gaten van 0,8 mm in een stukkje messing van 1,4 mm. Je moet er maar zin in hebben.

Na het solderen.

De beide pompen zijn niet links en rechts gespiegeld. Het zijn twee identieke pompen die simpelweg een halve slag gedraaid werden bij de plaatsing. Dat beketent dat de morspijp bij de linkerpomp aan de achterzijde naar buiten treedt en bij de rechterpomp aan de voorzijde. Bijgevolg heeft de morspijp ook een andere vorm.

Tijdens het solderen kwam ik tot de slotsom dat het nabootsen van alle vier de pijpen een beetje veel van het goede was. Ik liet het dus bij de twee meest in het oog springende.

Ramp en rampenbestrijding

Zoals vaak kwam de goede voortgang me even duur te staan. Ik was lekker een van de injecteurleidingen nog even aan het vastsolderen toen ik inees door een gapend gat in de omloopplaats staarde. Ik had per ongeluk mijn soldeerbout op 450C laten staan en brandde dwars door het witmetaal!

Dat was het moment om even thee te gaan drinken en een boek te gaan lezen.

Na wat denken freesde ik de dikke klompen witmetaal weg en ruimde zo goed mogelijk de rommel op. Ik maakte het gat zo rechthoekig als mogelijk. Vervolgens maakte ik uit 0,75 mm messingplaat een inzetstukje ...

Na het solderen (en dit keer wel op 200C alsltublieft) was het zo goed als onzichtbaar. Maar het wordt er nooit mooier op met dit soort grappen.

Het ganghendel (17, 18)

Ook weer niet zoveel over te melden. Ik heb het al eerder gesoldeerd maar ik moest op mijn schreden terugkeren toen ik die grote naad tussen de ketel en het machinstenhuis opmerkte. Nu kan hij definitief geplaatst worden.

Handel en hevel voor de afblaaskraan no. 20/21

Twee  opstapladders aan de voorzijde

Het was mijn bedoeling de twee ladders uit de kit te gebruiken met de buigmethode zoals ik die bij de ladders van de tender had toegepast. Maar al bij de eerste poging viel de ladder uiteen zonder een schijn van kans om die nog te repareren. Wat nu?

Ik besloot mijn frees er op los te laten. Ik maakte een tekening, mat de diameter van mijn frees en op basis daarvan maakt ik een frees-liedje, die aangaf hoeveel milimeter ik de frees telkens moest verplaatsen langs het werkstuk.

Twee plaatjes 0,5 mm nieuwzilver werden op elkaar gesoldeerd, ingespannen en ik zong mijn liedje begeleid door een zoemende frees.

Op de foto verlaat de frees net de bovenste trede om langs de buitenzijde weer naar beneden te gaan.

Rechts het overgebleven originele etsdeel.

Links het ruw gefreesde deel rechtstreeks van de frees.

In het midden het uiteindelijke trapje na het op maat vijlen en uitvijlen van de hoeken.

Twee frontlichten

Niks bijzonders, hooguit dat ik ze met epoxy gelijmd heb om het vele kostbare soldeerwerk in de directe omgeving niet meer te verstoren.

Een luchtkoppeling en de hoofdluchtleiding

Alweer technisch geen bijzonderheden.

Let wel op het bijzonder fijne gietwerk bij de luchtkraan op de slang.

Ketel

Schoorsteenverlenging

De Nederlandse bemanningen klaagden over slecht zicht door neerslaande rook en stoom. Er werden diverse experimenten gedaan inclusief windleiplaten à la 6300 maar uiteindelijk werd een doodeenvoudig een schoorsteenverlenging op gezet.

Boren van een gat in het midden van de bestaande schoorsteen.

Met boorstandaard en de kruistafel is dat vrij gemakkelijk.

• Meet de schoorsteendiameter.
• Stel de kruistafel in de y-richting zodat de boor ongeveer in het midden van de schoorsteen staat. Heel precies uitlijnen op het midden nu nog niet nodig.
• Stel de kruistafel zo in de x-richting in dat de boor nét de rand van de schoorsteen raakt.
• Haal de boor omhoog zonder de kruistafel te wijzigen.
• Verplaats de kruistafel naar het midden van de schoorsten over een afstand  van een halve schoosteendiameter plus een halve boordiameter. De boor staat nu exact in het midden van de x-(lengte-)richting.
• Verplaats in de y-richting, laat de boor zakken en zorg dat de boor weer nét de buitenrand raakt. Herhaal de voorgaande procedure voor de y-richting
• De boor staat nu in beide richtingen exact in het midden.

Het gat wordt nu geboord en met opeenvolgende grotere boren tot de gewenste diameter gebracht zonder de kruistafel nog te bewegen.

Veiligheidsventielen

Niet veel over te melden. Gat boren, solderen. Klaar.

Ik overwoog om er twee van messing te draaien die een betere indruk zouden maken maar ik had geen idee van de gewenste afmetingen.

No. 16

Geen idee wat het is, maar het staat in de handleiding. Boor, soldeer, vergeet.

Fluit

Sluitlantaarnijzers op de rookkast

Gaten voor de handrails

De handrails zullen pas na het spuiten aangebracht worden maar ik boorde ze nu vast voor met een 0,5 mm boor. Iets ondermaats om twee redenen.

• De WD handrailhouders zijn in bestelling bij Markits. Ik weet dus niet precies hoe groot de uiteindelijke gaten moeten zijn, al verwacht ik dat het 0,8 mm is, dat zijn de andere houders namelijk ook.
• Gedurende het spuiten zal er wat verf verzamelen op de rand van de gaten. Als je een houder daar doorheen drukt heb je grote kans op afschilferen van de verf. Door het gat iets te klein te houden en na het spuiten op te boren tot de gewenste grootte ben je van die verf af en krijg je een scherpe rand waar de houder prima langs glijdt.

Verticale pijpen voor het ketelwater

De verticale pijpen zijn de verbindende delen tussen

• de ketelwatervoedingsleiding (rode pijl) die uit de injecteur komt en die we al gezien hebben bij het maken van de injecteurs onder het machinistenhuis

en

• de kraanklepkast bovenop de ketel.

De verticale pijpen snijden the ketelbekleding onder een scherpe hoek. Zo'n hoek aanboren vraagt wat extra. Ongeveer een boordiameter onder de plaats waar de pijp de ketel in moet lopen wordt een voorloopgat geboord haaks op het oppervlak van de ketel. Dit gat hoeft niet dieper dan tot ongeveer één à anderhalf maal de boordiameter. Dan wordt de boor in het gat gedraaid tot de gewenste hoek en boor je

verder in de juiste richting. Let op dat de boor niet zo diep gaat dat hij iets verderop uit de ronding van de ketel weer naar buiten gaat.

Ik lijmde de verticale pijpen met epoxy. Ik maakte de pijpen zo lang dat ze ongeveer 5 mm in de ketelwand konden steken. Het gat in de ketelwand zelf was ongeveer 10 mm diep. Gedoopt in lijm schoof ik ze helemaal in het gat. Daarna zette ik de ketel op de omloopplaat en trok de pijpen uit het gat tot ze op de omloopplaat rustten. Zo zorgde ik dat ze precies op de omloopplaat uitkomen.

Versestoompijpen

Een vergelijkbaar trucje ging op voor de pijpen voor de verse stoom naar de cilinders. Ze worden eerst uitgelijnd op het midden van de cilnder en wel zo dat ze precies op de omloopplaat vallen. Dan worden ze gesoldeerd. Dat laatste is een beetje rommelig werk omdat er vrij veel warmte wegloopt door de massa van de ketel. Maar na een schoonmaakbeurt ziet het er prima uit.

Rookkastvergrendeling en bovenste lampijzer

De rookkastdeur wordt geleverd met een aangegoten deurgrendel. Ik had een messing exemplaar van Markits liggen, die dan wel in 1:76 is en dus iets te groot, maar zoveel mooier. Dus ik schrapte de oorspronkelijke grendel weg met een mesje en maakte de boel mooi glad. Daarna werd Markits-versie erin gesoldeerd. Tevens ging het bovenste lampijzer er op.

Extra leiding en afsluiter

Reparaties

Bijna onvermijdelijk zul je fouten maken en het witmetaal beschadigen. Ik moest dus hier wat vlekjes wegwerken. Ik gebruikte er Milliput wit voor (grijs zou beter zijn). Een pak gaat heel lang mee weet ik inmiddels. Meng de twee componenten in gelijke delen. Dat "gelijke delen" is wel een beetje lastig schatten en ik heb daar een trucje voor. Eerst snij ik van een component de helft van wat nodig en draai dat tussen mijn vingers tot een balletje. Dan snij met een schoon mes (je wil niet dat je voorraad vervuild raakt want dan gaat de boel ongewenst uitharden) ongeveer evenveel van het andere component en ook daar maak ik een balletje van. Ik voeg toe of haal af totdat beide balletjes even groot zijn. Simpel en effectief, op een andere manier is het bijna niet te schatten.

Veel heb je trouwens niet nodig, ik rolde nu een balletje van 5 mm diameter en ik hield er na afloop nog van over ook.

Meng goed en beng het aan. Breng zo min mogelijk Milliput aan maar altijd net iets meer dan je nodig hebt. Als je te weinig aanbrengt moet je 24 uur later nog een rondje doen. Nog een tip is dat Milliput glad gestreken kan worden met een nat gemaakte spatel of mes. Het hoeft overigens niet perfect glad te zijn, je bent geen stukadoor. Na uitharding kan het glad geschuurd worden met 400 korrel schuurpapier.

Een paar gaten te veel moesten gesloten worden voor de luchtpomp op zijn plaats kwam.

Luchtpomp en -leidingen

De kit komt met een witmetalen luchtpomp maar zeg nou zelf, de messingversie van Philotrain is toch veel mooier. Ik moest alleen de onderste pompkamer verwijderen, of eerlijk gezegd de middelste maar ik vond het wel mooi zo.

0,5 mm voor de aansluiting van de pijpen

0,8 mm voor de bevestiging aan de ketel

Soldeer de bevestigingsstaven op de pomp en zet de pomp tijdelijk op de ketel. Dan worden de pijpen op maat gebogen. Een paar goede foto's van het voorbeeld zijn daar erg behulpzaam bij.

De luchtpijp naar het hoofdreservoir heb ik met stripjes kopervel vastgesoldeerd, 0,2 mm dik en 0,5 mm breed.

Twee laatste klusjes

Verbinding tussen de tender en de lok

De handleiding noemt die verbinding niet eens. Het enige deel dat er voor door kon gaan was een ring met (trek?)stang. Maar er was helemaal niets om de ring of stang aan te bevestigen. Ik had er natuurlijk veel eerder aan moeten denken.

Ik scheidde de tenderbovenbouw van zijn onderstel en boorde een gat in de bodem van de bovenbouw. Daaroverheen soldeerde ik een moer. In het onderstel maakte ik een gat dat groot genoeg was om de moer in te laten passen. Ik maakte een busje van messing die in de trekstang paste zodat er minder speling zou zijn. Met een M2 boutje werd alles op zijn plaats gezet.

Ik wilde dat het een geveerde koppeling zou worden zodat de tender op recht spoor dicht tegen de lok getrokken wordt en in bochten ruimte krijgt. De geleverde koppeling was daar te kort voor. Zucht, niks lijkt er vanzelf te gaan bij deze lok.

Na wat denkwerk gooide ik de geleverde koppeling weg en maakt ik van 1,0 mm messing er zelf eentje. Lang genoeg, natuurlijk. Ik boorde er een 0,5 mm gaatje in voor een borgpen en binnen een paar minuten had ik een werkende oplossing

De video laat zien hoe het werkt.

Ring op de schoorsteen

De verlenging van de schoorsten had een eenvoudig rond bovenaan en deze ontbrak. Ik vijlde messingdraad van 0,5 mm in een D-profiel. Het werd zacht gemaakt door het even in een gasvlam roodgloeiend te stoken en daarna werd hij op de schoorsteen gesoldeerd.

Letterlijk de kroon op het werk.